Heelsum/Arnhem
Heelsum
Omstreeks 1600 behoorde het grootste deel van Heelsum tot de heerlijkheid Doorwerth. De eerste papiermolen was er al in die tijd. In 1736 waren dat er al acht. De beken werden verbreed en nieuwe vertakkingen uitgegraven. Alle papiermakers kwamen van buitenaf. Zij vormden een afzonderlijke groep in de Heelsumse samenleving. Bekende papiermakers waren Pannekoek en Schut. Heelsum was inmiddels een landelijk industriedorpje en telde begin 1800 ruim 200 inwoners. Na 1850 was de bloeitijd van de papierindustrie over en legde Heelsum zich toe op de tabaksteelt. Die verdween dertig jaar later weer. Er waren toen nog maar drie papiermolens over. De laatste papier-watermolen, “De Veentjes” van Schut, brandde in 1895 af. In datzelfde jaar bouwde Schut een machinaal werkende fabriek. Deze bestaat nog steeds.
Arnhem
Ligt aan de Rijn, iets ten westen van de vertakking van de IJssel. Door de combinatie water en bos en door de golving in het terrein, waardoor steeds verrassende vergezichten ontstaan, is het landschap zeer afwisselend en zeer bepalend geweest voor de latere stadsontwikkeling. De ligging middenin de schitterende natuurlijke omgeving en de talrijke domeinen bezorgden Arnhem de naam 'Parkstad van Nederland'.
De geschiedenis
van Arnhem is oud en bewogen. In de negende eeuw stond er op die plaats een kerkje, dat behoorde tot de St. Salvatoreabdij in Prüm (Duitsland). Drie eeuwen later werd door de graaf van Gelre tol geheven en ontving Arnhem stadsrechten. Geruime tijd was Arnhem lid van de Hanze. Vooral in de zestiende eeuw werd Arnhem een belangrijke stad, nadat keizer Karel V de stad als de feitelijke hoofdstad en regeringscentrum van Gelderland benoemde. Van 1672 tot 1674 werd Arnhem bezet door Franse troepen.
1944 Market Garden
1944 was een rampjaar voor Arnhem. Via het westen bij Oosterbeek leverden de Britse Eerste Parachutisten (Airborne) Divisie en een Poolse brigade onder leiding van Stanislaw Sosabowski strijd tegen de Duitsers in een poging om de verkeersbrug over de Rijn open te houden voor de naderende strijdmacht van maarschalk Montgomery. De Britten en Polen leden zware verliezen en moesten zich tenslotte over de rivier terugtrekken.
Tijdens deze strijd werden veel historische gebouwen zwaar beschadigd of vernield, zodat overal in de stad restauratiewerken noodzakelijk waren. In mei 1945 waren in de binnenstad slechts enkele gebouwen geschikt voor onmiddellijke bewoning.
Spookstad Arnhem
Na de mislukte Slag om Arnhem moesten de Arnhemse burgers op last van de Duitse bezetter de stad in september 1944 verlaten. Grote delen van de stad waren verwoest of in brand gestoken. 95.000 Arnhemmers werden ondergebracht bij gastgezinnen in andere plaatsen in Nederland.
Evacuatie Arnhem 1944
Monument evacuatie 1944 in Openluchtmuseum In het Openluchtmuseum staat een monument ter herinnering aan de evacuatie van de Arnhemse burgers in 1944. Dit oorlogsmonument staat verdekt opgesteld tussen de bomen van het Openluchtmuseum. Na de mislukte geallieerde aanval, Market Garden, op Arnhem in september 1944, moesten de Arnhemse burgers Arnhem op last van de Duitse bezetter verlaten.
Doorwerth
Doorwerth kreeg zijn naam van het twaalfde eeuwse kasteel dat in de uiterwaarden ligt. De naam Doorwerth betekent waarschijnlijk waterrijk of bosrijk oord - beide gaan op voor dit dorp.‘Doorn’ betekent bos of water en ‘weerd’ is oord. Ook voor Doorwerth geldt dat de plaats in de loop der tijd op verschillende wijzen gespeld werd: Doorenwert, Doirenwerdt, Doerenwerde, Dorenwaard, etc. Sinds 1800 kent het dorp de huidige naam Doorwerth. Toen in 1817 de burgerlijke gemeente werd vastgesteld, en daarmee de officiële naam werd vastgelegd, was graaf William Bentinck heer van Doorwerth. Hij was in Engeland opgegroeid, wat mogelijk de reden was dat de ‘h’ achter de naam Doorwert gezet werd.
Kasteel Doorwerth
Kasteel DoorwerthPrachtig in de uiterwaarden gelegen ligt Kasteel Doorwerth. Het is een middeleeuws kasteel dat waarschijnlijk oorspronkelijk van hout was. Het werd gebouwd op een eilandje in de Rijn, zodat het moeilijk te veroveren was. De kasteelheren waren heer en meester in het gebied en het kasteel was dan ook het centrum van het bestuur. Vanuit het kasteel kon men de druk bevaren Rijn goed in de gaten houden en tol heffen voor de kasteelheer. In 1260 werd het kasteel in brand gestoken door de troepen van de bisschop van Utrecht. Hendric van Dorenweerd herbouwde twintig jaar later het kasteel van steen. In de loop der tijd werden er nog verscheidene gedeelten aangebouwd. In 1944 werd het kasteel grotendeels verwoest. Na de oorlog begon de restauratie, die in 1983 na 37 jaar is voltooid. Het kasteel is nu dagelijks te bezichtigen.
Sabelspoort
Van de vier middeleeuwse Arnhemse hoofdstadspoorten is alleen de Sabelspoort bewaard gebleven. De Sabelspoort wordt in 1357 voor het eerst genoemd en heeft eeuwenlang de functie van verdedigingswerk gehad. De toren is ook ‘Geckentoren’ genoemd vanwege haar functie als bewaarplaats voor zwakzinnigen. De toren is nu onderdeel van het provinciehuis
Stadspoorten
Arnhem telde vier hoofd-stadspoorten, de Rijnpoort, St. Janspoort, Velperpoort en Sabelspoort, alleen de Sabelspoort is bewaard gebleven. De naam Sabel is geen verbastering van Eusebius/Sebius/Sabes/Sabels, maar is afgeleid van het oud-Hollandse savel: zand. De verklaring daarvan lag ofwel in het feit dat er vroeger door de poort zand de stad werd ingevoerd dan wel dat er bij de poort in de Rijn een bank lag met een soort grof rivierzand (‘savel’).
De onder de binnenpoort gelegen 'kaalkelder' werd vanaf 1454 gebruikt om er de misdadigers in op te sluiten. In 1454 werd ook een tolhuis voor de Sabelspoort gebouwd. Later stond de toren, vanwege de functie als bewaarplaats voor krankzinnigen, ook wel bekend als Gekkentoren. De poort diende jarenlang als tolhuis van de ’Groote Geldersche Tol’ voor handelaren en boeren die hun waar de stad in brachten.
Veel van de verdedigingswerken rondom de Sabelspoort werden gesloopt bij de stadsuitbreidingen in 1829 en 1853. Op de vrijgekomen grond werden woonhuizen en andere gebouwen neergezet. Zo raakte de Sabelspoort voor de Tweede Wereldoorlog aan noord- en zuidzijde geheel ingesloten door bebouwing. De oorlogsverwoestingen van de jaren 1944-1945 vaagde de bebouwing rondom de poort weg, maar de poort zelf bleef wonderlijk redelijk intact. In 1952-1953 werd de poort gerestaureerd en met een glazen brug op de eerste verdieping verbonden met het naastgelegen provinciehuis. Arnhem Centraalstation
Korenmarkt
De Korenmarkt in Arnhem is al jaren hét uitgaanscentrum van Arnhem. Het plein is royaal voorzien van alle soorten horeca. De graanpakhuizen rondom herinneren aan de oorspronkelijke activiteit van deze markt, namelijk de graanhandel die in 1914 is gestopt. 'De Korenbeurs' die midden op het plein staat biedt tegenwoordig onderdak aan het Arnhemse Filmhuis.
Een ander bijzonder gebouw vind je op de hoek van de Korenmarkt en de Luthersesteeg, dit is het classicistische kerkgebouw van de Lutherse gemeente uit 1737. Boven de ingang kun je het reliëf van een zwaan, het symbool van de Lutheranen zien. In 1898 bouwde dit kerkgenoot schap een nieuwe kerk in de Spoorwegstraat in Arnhem zodat dit gebouw leeg kwam te staan. Tot 1951 was het een pakhuis, daarna kreeg het evenals vrijwel alle panden op de Korenmarkt een vermaaks- en /of horeca functie.Koepelkerk
Dit historische gebouw is vanaf 1837 als eerste protestantse kerk in Arnhem. De kerk ligt in het voetgangersgebied van Arnhem in het centrum. Elke zondag hun zijn protestantse diensten waar iedereen welkom is. Tijdens de week zijn er verschillende activiteiten zoals concerten. De vorm van de kerk heeft 8 hoeken en een historisch orgel speelt elke zondag. Onlangs is de restauratie voltooid is en resulteert in een prachtig gebouw, buiten en vooral binnen de kerk.
Het Duivelshuis uit 1518
'Het Duivelshuis' is een stadskasteel uit de 16e eeuw. Tegenwoordig wordt het, het 'Maarten van Rossum Huis' genoemd en is een onderdeel van het huidige stadhuis. De werkkamer van de burgemeester bevindt zich in dit gebouw.
Het huis is gebouwd in renaissancestijl. Is verbouwd tot raadhuis in 1830 en vergroot in 1898.
Het Duivelshuis dankt zijn naam aan de saters; wezens met het onderlichaam van een bok en het bovenlijf van een mens. Een sater is een duivel.
Waar nu het Duivelshuis staat, stond heel vroeger een stadsboerderij (hofstede).
Het huis werd in 1518 eigendom van hertog Karel van Gelre. Na de dood van de hertog in 1538 werd uit diens erfenis het huis op 13 januari 1539 verkocht aan de veldheer van de overleden hertog: Maarten van Rossum.
De beruchte krijgsheer liet het woonhuis in 1543 verbouwen en zo kreeg het huis zijn officiële naam: “Huis van Maarten van Rossum" (dat overigens niet ter bezichtiging opengesteld wordt).
John Frostbrug
Airborne at the bridge vertelt over de hevige gevechten bij de Rijnbrug in september 1944. Met een prachtig uitzicht op de wereldberoemde John Frostbrug beleef je de strijd vanuit drie perspectieven: Die van de Britse luitenant John Grayburn, de Duitse Hauptsturmführer Viktor Eberhard Gräbner en de Nederlandse kapitein Jacob Groenewoud die op deze plek vochten en sneuvelden tijdens de Slag om Arnhem in september 1944. Het informatiecentrum bevat een 3D-filmbeleving en een auditorium.
Station Arnhem Centraal
Vanaf eind jaren tachtig leefde het idee om het station van Arnhem te vervangen door een nieuw, groter station. Het vernieuwde station van Arnhem, is een mooi station met mooie moderne vormen. dit is een bezienswaardigheid als je van moderne gebouwen houdt.
Maak jouw eigen website met JouwWeb